Monumenten zijn levende getuigenissen van onze geschiedenis, cultuur en identiteit. Behoud ervan vereist diepgaande waardering en respect voor het erfgoed dat ze vertegenwoordigen. Werken met monumenten vraagt om vakmanschap, het is ambachtswerk. Dit stuk geeft een inkijk op de visie en ervaring van RYSE. Het behandelt onze aanpak, visie op duurzaamheid, het sluiten van de businesscase én de cruciale rol van samenwerking als voorwaarde voor succes.
Aanpak
RYSE gebruikt de restauratieladder als leidraad om zorgvuldig en respectvol om te gaan met monumenten en erfgoed. De ladder bestaat uit opvolgende treden, waarbij elke hogere trede meer impact heeft op het monument. Het startpunt is altijd behoud van cultuurhistorische waarden en herstel met historisch correcte materialen en technieken. Transformatie en uitbreiding van een monument kan alleen met respect voor het oorspronkelijke ontwerp. Met deze aanpak blijven de historische en culturele waarden intact, klaar om te worden overgedragen aan de generaties die volgen.
Veiligheid
RYSE is trots op de restauratie van het Rijksmonumentale stadhuis in Bolsward. Het monument is herbestemd en uitgebreid met nieuwbouw en omvat nu het Cultuur Historisch Centrum "De Tiid", het gemeentelijk archief, een bibliotheek en horeca. Het herstel en constructief veilig maken van de houten draagconstructie van de toren die zeer ernstig was aangetast door houtborende insecten is een bijzonder kenmerk van dit project. Hybride technieken zijn toegepast om de toren veilig te maken, met als doel het authentieke ontwerp van de draagconstructie maximaal te behouden.
Duurzaamheid
Hoewel energie labels voor monumenten niet verplicht zijn ziet RYSE dit als een essentieel onderdeel bij restauratie en herbestemming. Verduurzaming omvat enerzijds het beperken van de energiebehoefte. Anderzijds gaat dit over het fossielvrij maken door toepassing van innovatieve technieken. Een mooi voorbeeld is de verduurzaming van het Rijksmonumentale Provinciehuis Groningen. Een bijzonder kenmerk van dit project is verduurzaming met een grondbron met Warmte Koude Opslag, aquathermie met water uit de gracht en buffers met Phase Change Materials. Op deze wijze is het Rijksmonument #VanGasLos gemaakt. Onze ervaring is dat een energielabel van A tot wel A+++ realistisch haalbaar is.
Klimaatadaptatie
De veranderende klimaatomstandigheden stellen monumenteneigenaren voor nieuwe uitdagingen. Te lage grondwaterstanden kunnen paalrot en zettingsverschillen in de fundering veroorzaken. Het is essentieel om naast cultuurhistorische analyses ook een klimaatrisicoanalyse uit te voeren. In deze risicoanalyse wordt de impact van langdurige droogte, sterk wisselende grondwaterstanden, extreme wateroverlast en mogelijke overstroming omgezet in acties en beheersmaatregelen.
Businesscase
Aan een leeg monument heb je niets. Om een monument duurzaam te kunnen exploiteren is een coalitie van gebruikers en investeerders nodig die hart hebben voor het erfgoed. Dit vereist creativiteit in de businesscase en ondersteuning van de opgave door subsidies. Een voorbeeld van een creatieve puzzel is de herbestemming van de voormalige HBS in Kampen. RYSE heeft de totaalaanpak verzorgd waaronder een sluitende businesscase met transformatie naar woonzorgappartementen met een innovatief zorgconcept. Ontwikkelen op deze wijze is een groot cadeau voor de stad: Duurzaam behoud van een monument en impact maken op een urgente maatschappelijke opgave.
Samenwerking
Bij restauratie en herbestemming van monumenten bereik je alleen een optimaal resultaat door samenwerking. Al in een heel vroeg stadium worden Rijksdienst Cultureel Erfgoed maar ook stakeholders zoals de omgeving betrokken bij de planvorming. Alleen op deze wijze ontstaat er draagvlak. RYSE werkt samen met bedrijven die aantoonbaar ervaring hebben en werken volgens algemeen erkende ERM (Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg) richtlijnen voor restauratiekwaliteit in de monumentenzorg. Een bouworganisatievorm is afhankelijk van de opgave en welke risico’s een opdrachtgever wil beheersen. RYSE heeft uitgebreide ervaring met bouwteamsamenwerking enerzijds maar begeleid ook herbestemmingen op basis van een turn-key realisatieovereenkomst.
Exterieur en interieur
Restauratie van het interieur is net zo belangrijk als restauratie van het exterieur. Het interieur van een monument draagt bij aan de algehele historische en culturele beleving van het gebouw en speelt een cruciale rol bij behoud van de erfgoedwaarde. Het interieur bevat historische details die de stijl en periode van het gebouw weerspiegelen. Het behoud van deze elementen draagt bij aan de historische authenticiteit. RYSE was verantwoordelijk voor het projectmanagement en directievoering voor de restauratie van het Besjoershûs Súdwest-Fryslân in Sneek en begeleid op dit moment onder andere de restauratie van het interieur van buitenplaats Huize De Paauw in Wassenaar.
